Ziah Mino An Rawh?

Chan tiluan nih zuukneng te bang tlik a ran tuk caah cakei tluk rang in dawi a hau cang. Hi tluk a rang mi chan tiluan chungah, mino tampi cu khit kan hmi duh tuk ruangah kan rawk lehlam. Zei caah tiah, chan tiluan kan phak khawh lo tikah kan tlu i cu ka in kan tho tthan kho ti lo. Chan tiluan nih a ran tuk caah a chia a ttha thil tleidang manh tilo in a chia he a ttha he kan laak dih ca zong ah kan rawk tawn. Mino tampi hi a tang lei i thil phun (10 ) kan ngeih lo ruangah kan rawk tawn.

1. Muitinh (Goal)

Muitinh taktak ngei lo in colhcang hi hruh phunkhat a si. IT chan a si caah thiamawk le cawnawk a tamtuk. Cawn dih le thiam dih khawh ding a si ti lo. Cu a si caah kanmah pahrang he a tlak mi le kan thiam deuh mi thil hi thiamlak in cawn chan a si cang. Mino tampi nih an mah si duh mi le pahrang kha an i theih lo ruangah an rawk . Mino tampi cu midang cawn mi pauh cawn ve sawh kan hmang. Thil pipa a can taktak tikah generalist nakin specialist lawng hman a si. Cu a si caah fiang te in muitinh, kawltung ngeih i cu kawltung lei ah cun tlik awk kan si. USA ramuk 16 nak Abramham Lincolh nih cun,” Ka pu le ka pa hi zei dah an rak si ti hi ka ruah hmasat bik mi a si lo, kei tu hi zei dah ka si khawh te lai ti hi ka ruat deuh” tiah a rak chimh. Mino tampi nih an hmai ah ttuan awk lohma an ngeih lo caah caan lawng (free time) tamtuk an ngeih caan an rawk. Cun, nu le pa tampi nih an fa le i an pahrang le an si duh mi ruah piak lo in an mah nih si ter an duh mi rumro lawng an fiar caah mino tampi an rawk.

2. Lungthawnnak (Willpower)

“ Nangmah hrimhrim nih siduhnak thinlung (willingness) na ngeih lo ahcun Pathian zong nih an bawm lai lo” tiah Delcanegie nih a rak chim bal. Pathian nih kan nih cio caah timhlamhnak a kan ngeih piak cia. Pathian nih a kan chiah piak cia mi kawltung cu mikip nih kan phan dih ti nak a si lo. Cu kawltung phanhduhnak thinlung a ngei mi lawng Pathian nih lam a hmuhsak i phanh khawhnak ding thazaang a pek hna. “Timhlamhnak a ngei taktak mi nih an timhnak cu phan lo in an um ballo. Zei tin dah ka phak khawh lai tiah an ruah peng caah caan khatkhat ah cun an i timhnak hmun phanh khawh nak ding lam kha an hmuh” tiah vawlei cung fidi minthang Tom Hank nih a chimh bal. Jesuh Khrih vawlei cung ah a len lioah a dam ter mi le a bomh mi tampi hi anmah thinlung thawnnak le siduhnak kha a hal hmasa lengmang tawn hna.

3. Mah Pumpak I zumhnak (Self Confidence)

Nangmah le nangmah hmanh naa zumh lo ahcun midang caah zumhawktlak minung na si kho lai lo. Midang nih an tuah khawh ve ahcun ka tuah khawh ve lai ti mi lungput ngeih a hau. Tu chan ah a fimthiam mi an tam chinchin caah kanmah thiamnak cungah i zumh ngamnak a hau chinchin. Ahleiluak in mah le mah i zumh tuknak (over confidence) hi a lung a fim rih lo mi mino hna i an nunzia a si. Khat lei ah, mah le mah i zumh lo tuk nak thinlung (inferiority complex) ruangah mino tampi an tthangcho kho lo. Pathian nih kan hmai ah thil pakhat khat tuan awk caan ttha (opportunities)a kan pek tik ah cu thil tei khawh nak ding thazaang le thiamnak (ability) a kan peek chih lengmang ti hi philh awk a si lo.

4. Thiamnak (Skills)

Fimthiamnak chan ah fimthiamnak na ngeih lo ahcun a hlawhtling mi mino kan si kho lai lo. Na tuan duh mi rian caah a herh mi thiamnak, na cawn duh mi catang na luh khawh nakhnga a herh mi fimthiamnak, le tei na duh mi thil pakhatkhat teikhawh nak ding thiamnak hi a herh hmasa bik tawn. Fimthiamnak taktak tel lo in a ho hmanh an i timhmi an muitinh an phan kho ballo. A fimthiam mi hna caah an i thiim awk le caan ttha (priority and opportunities) hi an ra tti peng tiah Thomas. L .Fredman nih a ttial.

5. Caan tha ( Chances)

Kan nunnak ah caantha hi voi tampi a ra lo. A rat lio te ah tlaih khawh le hman khawh a hau. Tu chan ah cun kan mah ca lawng ah chance ara ti mi a um kho ti lo, i cuh cio a si cang. Thil zei pauh nih anmah caan an ngei. Na nganh sual cang mi thil ruangah caan sautuk lung si lo in na um ahcun a dang thil ttha tampi zong na nganh sual lengmang lai. Mino tampi nih a herh lo mi thil tamtuk kan tuah caah, kan nunnak ca i a biapi taktak mi thil a hun can tikah kan hmu sual tawn lo. Vawlei cungah mino tambik an rawknak cu, caan an hman thiam lo ruangah le caantha an tlaih thiam lo ruangah a si tawn.

6. I Pekchannak (Sacrifice)
Teinak hmuh kan duh tikah ah cu teinak he aa tlak mi pekchannak a rak herh tawn. Khamhnak hmanh hi alak in hmuh mi a si hrimhrim lo, Jesuh nih a nunnak pek tiang in a rak hlawh mi a si. Cu bantuk cun teinak hmuh a duh mi nih caan zei maw zat cu teinak kan hmuh khawhnak hnga i pekchan a rak hau. Teinak le thawnnak caah harsatnak zong hi a rak herh tawn. Fawite i hmuh mi thil cu fawite in an dih than tawn. I pekchannak a um lo ahcun teinak a um kho lo.

7. Bawmtu kiangkap (Supporting Environment)
Kan chan hi mah te lawng in colhcang khawh a si ti lo. Cu bantuk te cun, bawmtu le dirkam tu hawi le kom ngeih kan hau. Midang he aa kom thiam lo mi ram, minung cu an rawk colh lengmang. Teinak le thawnnak kan hmuh khawh nak ding ah bawmtu, dirhkam tu hawikom, chungkhar, kiangkap hi a rak herh ngaingai. Asinain, mah pumpak i zuamnak taktak a tel lo ahcun teinak hmuh khawh a si fawn lo. Amah pumpak i zuamnak bak lawng in teinak a hmu mi mino tampi an um kho ko, a dik mi thil zong a si ko.

8. Zumhnak (Faith)
IT chan ah Pathian a um lo a ti mi mino an tam chinchin. Hi hi tukforhnak nganbik cu a si. IT fimthiamnak a sang chinchin i, minung thil ti khawhnak nih a phanh khawh lo mi thil a tam chinchin kha an theih deuhdeuh. Minung hi kanmah ti khawhnak a dih tikah cun kan hmuh kan theih ballo mi Pathian kha auh tthiamtthiam cu a si. An zumhnak hrimhrim nih si lo lak in an nunnak a tei caah thil tha lo a tuah mi zong an tampi cang. 1990 hnu lei i a cang mi terrorisms a tam deuh hi zumhnak hman lo a ngei mi hna ruangah a si bik. Thil pakhatkhat kan tei duh tikah Pathian sin zumhnak he thlacam a herh. Teinak akan pe kho tu Pathian hmanh kan zumh lo ahcun Pathian zong nih a kan zumh ve lai lo i teinak a kan pe ve lai lo. Zumhnak nih hin lungthawnnak le i zuam duhnak thinlung a chuah pi lengmang. Joshua hi Ninu hmanh a dir tiang in thla cam kho tu pa a si. Tu chan ah ni le thla dir ter ding tiang in thlacam ding cu a si ti lo nain, ni le caan nih a kan liamtaak hlan ah kan i timh mi kawltung le kan muitinh kan phan khawh nakhnga fakpi in zumhnak he thlacam a herh.

9. In khawh tuar khawhnak (Forbearance, Tolerance)
Mino tampi nih teinak hmuh taktak tiang lungthawnnak kan ngei tawn lo. Zei bantuk teinak hmanh hi i pekchannak, zuamnak, in khawh tuar khawh nak, lung thawnnak a rak herh zungzal. “Mino tampi cu an an muitinh an phanh dengmang liote bak ah an lung a dongh caah an sung men ko” tiah The Purpose Drven Ministry i minthang John Walker nih a chim. Mino tampi nih Pathian nih kan ton khawh, kan tei khawh lo ding mi tukforknak a kan pe ballo ti hi kan philh sual lengmang. Zei thil pauh kan tuan zongah kan lung a dongh taktak cang ah cun zei hmanh tuah khawh a si ti lo. Teinak lam ah kan kal lio ah harsaknak le tlamtlin lonak a phunphun ruangah kan tluk men ko lai, a poi lo. Thawhthan i, i zuam than khawh hi a biapi. Pathian fa le cu voi sarih tiang an tluk hmanh ah an tho than lai tiah Bible nih a ti.

10. Thanchonak (Progress)
Minung cheukhat hna cu a zuam hrimhrim an i zuam ballo caah an sung ballo i zei hmanh an hmuh mi a um ve lo. Mino kan nunnak hi a kal thluahmah mi (process) pakhat a si. Zei bantuk process hmanh nih thanchonak (progress) ngeih phung a si. Thanchonak (progress) um lo mi nunnak cu a tumchuk mi nunnak a si. . Abikin, I T chan mino hna nunnak ah progress a um peng awk a si. Chan nih ai thleng lengmang bang mino pakhat nih a ngeih awk sinak (characteristics) an tah nak tahfung hi ai tleng lengmang ve. Fimthiamnak, zumhnak, nunning ziaza le a kaa kip in thancho a herh chan a si.

Cu a si caah mino hna, nan zumhnak i tthatnak chap kha fak piin i zuam u; cun nan tthatnak ah khan hngalhnak i chap u; nan hngalhnak ah khan mah le mah i uk khawhnak i chap u; mah le mah i uk khawhnak ah khan in khawhnak i chap u; in khawhnak ah khan Pathian ttihzahnak i chap u; Pathian ttihzahnak ah khan unau bantukin i dawtnak i chap u. Hi thil hi nan herhmi an si i tam piin nan ngeih hna ahcun Bawipa Jesuh Khrih nan hngalhnak ah khan tthawnnak an pek hna lai i rian tampi an ttuanter khawh hna lai. (Peter 1:5-8). Nan no lio ah pumsa duhnak kha zamtak i zuam hna uh (2Tim 2:22). Nan no lio hrim in mah le mah ai uk kho mi si I zuam uh. (Titus 2:6). Thil ttha lo kha thilttha tu in tei khawh i zuam uh (Romans 12:21). Nan kum a no ruangah ho manh nih an in zuam taih nak hnga lo, zohchun awk tlak si ding in nung uh( I Tim 4:12). Nan sinak hrampi kha philh hlah uh.(Isaiah 51:1) A donghnak ah ,nan lungthin nih a duh mi pauh kha tuah ko uh. Asinain, Pathian nih a duh le duh lo kha ruat hmasa uh.(Ecclesiastes 11:9). Nan no lio te ah Pathian a lawm ter tu thil kha kawl i zuam uh (Ephs 5:10). Nan cungah Pathian aa lawmh pauh ahcun khuaong nan tong ko lai.