Labels

Monday, February 25, 2008

Lutuv ming hne Khyhnakie: Lautu mi le Khuahnakai Puai

Pupa phunglam tlawmpal in ka van langhter lai.

A Khuapi aiawh in Tlangbawi (Tluopuv ming) nih kumkhat chung a changchang in an tuah mi Raithawinak le Pawi phun hi (16) a um. Cu hna cu:
1. Cuokariethaw( Pakhuv aa buo panaa)
2. Saciyhie panaa
3. Khyhyi panaa(Laphawbaa panaa)
4. Chuemyi panaa
5. Thluathuvphe panaa
6. Hmyahrawcyi panaa
7.Phehuo panaa
8. Suepuv panaa
9.Cakuo aalee panaa
10.. Capaa kawpa panaa
11.Riebya adaakhuo panaa
12. Riebya chiytha panaa
13.Myihyi pache panaa
14.Saathlaaku panaa
15. Khylietla panaa le
16. Khyynakie panaa hna hi an si.

Hi hna lakah Kumthar phun deuh in a kal mi hi Cakuo aale panaa le Khyhnakie panaa hi an si Cakuo aa le panaa hi Fur rawl lak dih hnuah tuah a si i kum a vui cang, kumhlunchung pamnak le harhak vial te kal cang uh law tiah Pamnak tthawl phun in tuah mi asi. Tidim lei i Khuado le Hakha lei i Tho puai he khin a kal zia aa lo ngaingai.

Khyhnakie puai:
Thalrawl(Cuovuo sa) kumvui dih hnu, a hnubik asi theu mi rawlphun a si mi Huosuo lakdih in tuah mi asi. Khyhnaa kie hlan nikhat aa duh ah tuah mi cu Khylietla panaa hi asi. Tluopuv nganbik pa innah tuah asi. Tluopuv pa inn ah Tluopuv mi zu an i dah. Khuapi in Thal thlichia le mei in luatnak dingah Thla an cam. Uico hnawng an ah i a thi kha Ungkaraw chung i vutcam le nawncek ti an cawh cia mi chungah an thlak. Cu cu mino nih an vah pi i innkip i sutpi tung ah Paasung hnah in an va neh. Innkip nih fungvoi an pe cio hna. A reltahnak te aum. Cun zanlei an tin tikah ar in thlacamnak an tuah hnuah atangmi uicothi he cawhmi noncek le vutcam kha khuathlang lei tikhawr pawngah an va phum.Hi ni ah hin khuapi in ulh a si i innah riantuanlo in an um dih. Fungvoi le bete buti hrimhrim i chumh asi. Cu caah hi buti hi a minah khylietla patie tiah kan ti phah.

Khyhnakie cu a thaizingah asi.Khuachung i a mah tavuan can asi mi innthum sinin vok pathum tlaih asi i Khuataw le Raithawinakhmun(Khylie Kharung) hmunah tluopuv nih rai an vathawi.Damnak , kumvuinak le sakah nak caah le a dangdang vialte caah thla an cam. Khuadei hlanah an lim. Asa kha aphungmen in a hmin fawinak zawn tlamte an chumh i tlawmte an ei tak. Atang mi kha Tluopuv pawl nih an i phawt. Cun andih cangka Khualu le Raithawi nak hmun (Khyluvkharung" ah an tli cawlh i Khuapi aiawh in vok dotla pakhat kha Tluopuv nganbik pa nih cantiang in a sawh i a thah hmasa. Zing i khuataw lei an tuah mi he a thlacam aa khat. Cu hnu lawngah a phuphu i a um mi Khyhnakhue phu pawl cu an mah le an ti khawh tawk vok kha thah khawh asi. A hohmanh tang lo in kal dih asi i Cu ka ah cun zingrawl dengmang le chuncaw zong aa fonh in eitak dih asi. Cun sa cu a inn inn in i phawt i rawl ei dih hnuah cun inn lei tlun asi. Inn lei tlun hlanah thalkah i zuamnak an tuah ton. A phuphu cun i zuam asi. Cun Cukum i a chuakthar mi ngakchia vialte caah arti pumkhat in i put i Tluopuv Center ah cun va ap asi. Inn lei tlunhlanah cukum i ngakchia a chuak mi cazin kha Tluopuv nih a thanh ton. Zan lei kan inn cio i zanriah hi a biapi bik mi puaichung zanriah asi. Dawtmi poh i kawh le i funh asi. Nuzuar chungkhar nih Patung lei kha sathawthaw le Buhthawthaw funh a si. A sunglawi ngaingai. Khi ni khi patung nuzuar i dawtnak langhter ni zong asi.

Cu ni thiamthiam ah cun aa daw mi hna aphuphu in " Aahlawpa" an i thah rih. Cu zan cu Khyhnakhue phu i tavuan ciah mi innchungkhar cio ah aphuphu in zu i dah i i nuamkhawh chungin i nuam asi. Cu zan thiamthiam ah cun " Lephungtlakhyi pa tie" inn ah Lephungtla sahmaa cu i dangh thiamthiam asi. Mah leh Lephungtla nak cio ah zan khuadei i nuamh asi. Thaizing khua adei cangka, aphuphu in (Cuopie pachiy ) paihzuamnak aum. Cu phu nih cu phu ah an kal lai. Cu hnuah, cu hna phu ah an va kal lai ti in timetable a um cia. Deika in Chun nazi pahra tianghrawng cu khuapi hi ahnin in aa hnin. Aanuam tuk. Cu paihzuamnak innpi cu khuapi in vachuah asi ko. Paih an dih hnuah cu ahnubik hmunah cun chunnitlak zudin, Aaduedue hla cu khuangpi khuangte aphomh in phaomh i sak thluahmah asi. Aanuam ning hi a zeihehmanh tahchunh ding aum lailo.Zan mui tiang zong cu tin cun aapeh thluahmah ko. I vuak i sik a um lo.

A nithumnak ni khi cu a hmunhmun te ah zu i dah i i dinh khi asi. Nithum chung bak asi.

A tu chanthar hnu ah January nikhat ni ah tuah cio phun in a um i a tha ko. Hlan lio ah cun khuakhat le khuakhat hi a ni aa lo deuh lo. A can cu aa khat. Huosuo lak dih hnu ti cu asi ko. Hi asunglawi mi miphun pawi hi thlaulo in kan um nak ram cio ah aphuphu le a khuakhua hna i tuah cio ding hi a biapi taktak mi asi. Hlan lio Tluopuv pawl nih thla an cam bantuk hin kan khua kan ram le kan miphun caah kan biak mi Pa Pathian sin thlaza camnak ni le puaipi ah hmanding asi.

Yangon um Lautu pawl cu an tuah ton cio. A khuakhua in asi. Cun ni ah cun, bianabia in, Hnaring chung(Hnaring, Sate, Lawthuotluo) hna nih cun an tufa kha miphun min le kong te hna an theih ter. Pupa phung i cawnpiak nak a um. Kan khua kong chimhnak, hmailei caah i forhnak hna an ngeih.

Khrihfa hi nunphung he aa ral mi asi lo. Hlan lio deuh kan pa le pawl nih cutin an rak kal pi sual ruangah kan laithil mansung hna seitan ta ah kan rak ruah sual i tampi kan thlau. Kan nunphungdawh tampi kan thlau cang.
A tu thawk hin Pathian nih a kan pek mi, cu nunphung thildawh hna le kan nunphung dawh hna cu a si khawh chung in tharchuah in fehter i Khrihfa kan si ter ding asi hrim ko tiah....

Si Thar
PCTS, Seoul
Korea

No comments:

Post a Comment